DNA(دنا) چیست؟

DNA یا اسید دئوکسی ریبونوکلئیک ماده وراثتی در انسان و تقریباً همه موجودات دیگر است. تقریباً هر سلول در بدن افراد دارای DNA یکسانی است. بیشتر DNA در هسته سلول قرار دارد (جایی که DNA هسته ای نامیده می شود)، اما مقدار کمی از DNA را می توان در میتوکندری نیز یافت (جایی که به آن DNA میتوکندری یا mtDNA می گویند). میتوکندری ساختارهای درون سلولی است که انرژی حاصل از غذا را به شکلی تبدیل می‌کند که سلول‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند.

اطلاعات موجود در DNA به صورت کدی از چهار پایه شیمیایی ذخیره می شود: آدنین (A)، گوانین (G)، سیتوزین (C) و تیمین (T). DNA انسان از حدود 3 میلیارد باز تشکیل شده است و بیش از 99 درصد از این پایگاه ها در همه افراد یکسان است. ترتیب یا توالی این پایه ها اطلاعات موجود برای ساختن و نگهداری یک موجود زنده را مشخص می کند، مشابه روشی که حروف الفبا به ترتیب خاصی برای تشکیل کلمات و جملات ظاهر می شوند.

بازهای DNA با یکدیگر جفت می شوند، A با T و C با G، واحدهایی به نام جفت باز را تشکیل می دهند. هر پایه همچنین به یک مولکول قند و یک مولکول فسفات متصل است. یک پایه، قند و فسفات با هم نوکلئوتید نامیده می شوند. نوکلئوتیدها در دو رشته بلند مرتب شده اند که یک مارپیچ به نام مارپیچ دوگانه را تشکیل می دهند. ساختار مارپیچ دوتایی تا حدودی شبیه یک نردبان است که جفت‌های پایه پله‌های نردبان را تشکیل می‌دهند و مولکول‌های قند و فسفات قسمت‌های جانبی عمودی نردبان را تشکیل می‌دهند.

یکی از ویژگی های مهم DNA این است که می تواند همانند سازی کند یا از خود کپی بسازد. هر رشته DNA در مارپیچ دوتایی می تواند به عنوان الگویی برای تکثیر توالی بازها عمل کند. این در هنگام تقسیم سلولی بسیار مهم است زیرا هر سلول جدید نیاز به یک کپی دقیق از DNA موجود در سلول قدیمی دارد.